Paula Fox, Πρόσωπα σε απόγνωση, εκδ. Gutenberg, 2021, μετ.Ρ. Χατχούτ, σελ.244

 

Ο Ότο Μπέντγουντ, η γυναίκα του Σόφη και ο πρώην συνέταιρος του Ότο στη δουλειά, ο Τσάρλι είναι τα  "Πρόσωπα σε απόγνωση", αυτά που διαβιούν στο Μπρούκλιν της δεκαετίας του '60. Το βιβλίο θεωρείται από τα καλύτερα πονήματα της Αμερικανίδας συγγραφέως Πάουλα Φοξ, μιας συγγραφέως η οποία στη χώρα μας δεν είναι, παραδόξως, ιδιαίτερα γνωστή.

Οι Μπέντγουντ είναι ένα καθαρά αστικό κουλτουριάρικο, αλλά άτεκνο ζευγάρι, το οποίο θεωρεί ότι στη ζωή και στον γάμο του όλα είναι τέλεια. Αυτό νιώθει και αυτό φιλοδοξεί να βγάζει διαρκώς προς τα έξω στις αυξημένες κοινωνικές συναναστροφές του με τον έτερο καλό κόσμο του Μπρούκλιν. Είναι όμως πράγματι έτσι; Ένα απρόβλεπτο γεγονός έρχεται για να αποδείξει περίτρανα το αντίθετο και να φέρει τα πάνω κάτω στη ζωή του ζευγαριού.

Μια μέρα, μία αδέσποτη γάτα την οποία ταΐζει που και που η ψυχοπονιάρα Σόφη, ως ανταμοιβή για το γάλα που της έδωσε αποφασίζει να φιλοδωρήσει τη Σόφη βυθίζοντας τα δόντια της βαθιά στη σάρκα του χεριού της. Αυτό το φαινομενικά ασήμαντο και απλοϊκό γεγονός θα αποδειχτεί όμως τελικά θεμελιώδες για την αποκάλυψη της αληθινής φύσης της σχέσης τους, αλλά και για την εξέλιξη της σχέσης αυτής, μόνο και μόνο από την υποψία ότι η γάτα είναι λυσσασμένη. Η υποψία αυτή θα πέφτει στο εξής βαριά σαν σκιά επάνω στον βίο του ζευγαριού και θα ταράξει τις μεταξύ τους εύθραυστες και λεπτές, όπως αποδεικνύεται, ισορροπίες, αφήνοντας να έρθουν στην επιφάνεια όλες οι ένοχες σκέψεις, τα κρυμμένα μυστικά, τα παράπονα και οι καταπιεσμένες επιθυμίες του ανδρόγυνου.

Για τον σημερινό αναγνώστη το όλο μυθιστόρημα είναι εξόχως  δραματικό, μα και δομημένο πάνω στο στοιχείο της υπερβολής. Τόσο οι αντιδράσεις, όσο και τα λεγόμενα και οι ανησυχίες των προσώπων θα μας φανούν πολλές φορές υπερβολικά. Από την άλλη, το δραματικό αυτό στοιχείο έρχεται σε εμφανή αντίθεση με την έντονη κοινωνική ζωή του ζευγαριού, μία ζωή κοσμική, η οποία δηλώνει διαρκώς το παρόν μέσα στις σελίδες του βιβλίου: από τους άφθονους και ρεαλιστικούς διαλόγους των μεγαλοαστικών σαλονιών μέχρι τον υλικό -αλλά και πνευματικό- πλούτο που περιστοιχίζει πανταχόθεν το ζευγάρι. 

Ο Τσάρλι, ο πρώην συνεργάτης του Ότο, με τον οποίο τον χωρίζει βαθύ ιδεολογικό χάσμα, θα αποδειχθεί πρόσωπο κλειδί στην αποκάλυψη των σαθρών θεμελίων του φαινομενικά επιτυχημένου γάμου του ζευγαριού, αφού θα βγει ένα βράδυ στα κρυφά με τη Σόφη μετά το συμβάν με τη γάτα, κάνοντάς τη να αλλάξει άποψη για πολλά ζητήματα που σχετίζονται με τον γάμο της και, φυσικά, τον ίδιο τον Ότο.

Ο πραγματικά κακός της υπόθεσης όμως και ο αληθινός πρωταγωνιστής, είναι η άμοιρη γάτα, η παρουσία και η δράση της οποίας είναι συνεχώς παρούσα στο βιβλίο. Η ανατριχιαστική κορύφωση του βιβλίου λαμβάνει χώρα κατά τη σύλληψη και την κακοποίηση του φαινομενικά άκακου αυτού δράστη, ο οποίος κινεί ακούσια τα νήματα της υπόθεσης του βιβλίου.

Η αφήγηση είναι γραμμική και ρέουσα, απαλλαγμένη από εις βάθος συναισθηματισμούς, περιττές περιγραφές και καλλωπισμούς. Αναδεικνύεται δε έξοχα, χάρη στη ρυθμική όσο και ακριβή και εναργή μετάφραση της Ρένας Χατχούτ.

Αλλοπρόσαλλο, ιδιαίτερο και αλλόκοτο, το "Πρόσωπα σε απόγνωση" είναι ένα μεταπολεμικό ρεαλιστικό δράμα με έντονα στοιχεία θεατρικότητας στην υπόθεση και τους διαλόγους του, το οποίο αποτελεί μία αξιοπρόσεκτη αναγνωστική επιλογή.