Η χρυσή εποχή του ισλαμικού πνεύματος τοποθετείται συνήθως μεταξύ του 800 και του 1100 μ.Χ. Σε αυτή την περίοδο, πριν από την εκδήλωση των πρώτων σταυροφορικών εκστρατειών των Ευρωπαίων, τοποθετείται και το μυθιστόρημα της συγγραφέως από τη Σαουδική Αραβία Ομάιμα Αλ Καμίς με τίτλο «Η περιπλανώμενη βιβλιοθήκη της ερήμου». Πρόκειται για ένα θαυμάσιο οδοιπορικό ενός περιπλανώμενου βιβλιοπώλη σε όλες τις ακμάζουσες πόλεις του ισλάμ εκείνης της περιόδου στη Μέση Ανατολή και τη Μεσόγειο.
Ο βιβλιοπώλης και «βιβλιοσκώληκας» όπως τον αποκαλούν, Μαζίντ αλ Χάναφι, θα μυηθεί από μικρός στη μαγεία των βιβλίων και θα μαθητεύσει σε μία από τις κορυφαίες πόλεις του αραβικού πνεύματος, στη Βαγδάτη. Εκεί, στον περίφημο Οίκο της Σοφίας, θα γνωρίσει σπουδαίους λογίους και θα έρθει σε επαφή με τα κορυφαία έργα των Αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, αλλά και με τις παραδόσεις πολλών φιλοσοφικών ρευμάτων τόσο του χριστιανισμού, όσο και πολλών απόκρυφων ισλαμικών σεκτών που συγκρούονται με την «ορθοδοξία» του ισλάμ. Αποτέλεσμα όλων αυτών θα είναι η διαμόρφωση ενός σκεπτόμενου ανθρώπου, λάτρη των βιβλίων, που θα αποφασίσει να εμπορεύεται το πιο «επικίνδυνα» από αυτά, τα απαγορευμένα και τα αιρετικά, όλα εκείνα δηλαδή που αντιτίθενται στον έναν και κοινώς αποδεκτό τρόπο της ισλαμικής σκέψης. Διότι εκείνη την εποχή και στον κόσμο του ισλάμ- και όχι μονάχα σε αυτό των χριστιανών- υπήρχε ο κίνδυνος ένα ελεύθερα σκεπτόμενο πνεύμα να χαρακτηριστεί αιρετικό. Έτσι λοιπόν πολλά αναγνώσματα, ακόμη και στον τότε ακμάζοντα, σε σχέση με της Δύσης την ίδια εποχή, πνευματικό κόσμο του ισλάμ, υπήρχε κίνδυνος να χαρακτηριστούν ως αιρετικά.
Ο Μαζίντ θα αψηφήσει όλες αυτές τις απαγορεύσεις και θα εκτελέσει ένα μαγευτικό ταξίδι σε όλες τις σπουδαίες πόλεις του ισλαμικού κόσμου της εποχής: θα ξεκινήσει από τη Βαγδάτη, θα περάσει από τη Βασόρα και την Ιερουσαλήμ, θα φτάσει στο Κάιρο της σιιτικής δυναστείας ων Φατιμίδων και θα καταλήξει στη Γρανάδα και την Κόρδοβα των τελευταίων Ομεϊάδων χαλιφών. «Όταν η ελληνική φιλοσοφία ταιριάξει με την αραβική σαρία τότε θα επέλθει η τελειότητα», ομολογούν κάποιοι από τους χαρακτήρες του βιβλίου, αποδεικνύοντας αφενός την πολυπολιτισμικότητα της εποχής, όσο και τις θρησκευτικές αγκυλώσεις και τους περιορισμούς με τις οποίες γαλουχούταν τότε ο περισσότερος κόσμος σε Δύση και Ανατολή.
Το βιβλίο βρίθει φιλοσοφικών και θρησκευτικών συζητήσεων, καθώς και συζητήσεων γενικά γύρω από τη φύση της γνώσης και των βιβλίων γενικότερα. Συνάμα πρόκειται για ένα βιβλίο γεμάτα με τα χρώματα της ερήμου και τα αρώματα μιας εποχής και ενός κόσμου που έχει ταυτιστεί στη συλλογική μνήμη των Ευρωπαίων αναγνωστών με τα «Παραμύθια της Χαλιμάς». Η Ομάιμα αποδεικνύει ότι διαθέτει τις απαραίτητες γνώσεις για να δημιουργήσει ένα τέτοιο περίτεχνο μωσαϊκό το οποίο να διαθέτει συγχρόνως φιλοσοφικό βάθος και στοχασμό, ιστορική ακρίβεια, αλλά και ακριβή γνώση της τοπογραφίας των μερών που περιγράφει.
Στο βιβλίο οι περιγραφές υπερτερούν εμφανώς από την εξέλιξη της αφήγησης. Η συγγραφέας νοιάζεται περισσότερο για την ακριβή απεικόνιση της εποχής και τη δημιουργία ολοζώντανων και κινούμενων εικόνων στον νου του αναγνώστη, παρά για τη δημιουργία σασπένς στην υπόθεση. Κέντρο της αφήγησής της παραμένουν οι τόποι που επισκέπτεται ο ήρωάς της, κατά κύριο λόγο, τα ίδια τα βιβλία και η φιλοσοφία, δευτερευόντως, καθώς και η ψυχολογία και τα συναισθήματα του πρωταγωνιστή, μετά από τα δύο παραπάνω όμως. Παρ’ όλα αυτά, το φινάλε του μυθιστορήματος θα είναι αναπάντεχο για τον αναγνώστη.
Δύσκολα, πάντως, θα βρει κανείς τελειότερες περιγραφές σε βιβλίο, τόσο θρησκευτικών κτιρίων του ισλάμ όσο και της ερήμου, αυτής που κυβερνά πάντοτε ανά τους αιώνες την ψυχή και την καρδιά όλων των κατοίκων της αραβικής χερσονήσου. Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι η ομορφιά των περιγραφών διατηρείται και στη μεταφορά του κειμένου στην ελληνική από τη μεταφράστρια Ελένη Καπετανάκη.
«Αμμόλοφοι σκορπίζονται και ξεφυτρώνουν πάλι. Ξαφνικά, ανάμεσά τους, προβάλλουν δυσθεώρητοι επιβλητικοί βράχοι με μυτερές κορυφές, τζίνι ετοιμοπόλεμα, παραταγμένα, λες, για μια σπουδαία αποστολή. Οι καμπύλες βάσεις τους καθρεφτίζονται σε ρυάκια που κυλάνε φιδογυριστά ανάμεσά τους, με χαλίκια που λαμπυρίζουν και νερό γλυκόπιοτο. Τριγύρω φοινικόδεντρα και ακακίες, κλαδιά που τρυπώνουν ανάμεσα στους βράχους και σμήνη από πέρδικες που επαγρυπνούν, με τους νεοσσούς τους να ακολουθούν σαν σφιχτοπλεγμένες χάντρες».
Ένα βιβλίο για τον ισλαμικό Μεσαίωνα που θα συναρπάσει τους λάτρεις της Ιστορίας, του ιστορικού μυθιστορήματος, αλλά και της φιλοσοφίας το οποίο δικαίως απέσπασε το μετάλλιο Ναγκίμπ Μαχφούζ για τη Λογοτεχνία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.