Herfied Munkler, Μαρξ, Βάγκνερ, Νίτσε, Ένας κόσμος σε αναταραχή, εκδ. Διόπτρα

 

Μία έξοχη μελέτη για τρεις από τους μεγαλύτερους Γερμανούς στοχαστές του 19

ου

αιώνα

συγγράφει ο Γερμανός πολιτικός επιστήμονας και καθηγητής της πολιτικής θεωρίας στο Πανεπιστήμιο

Χούμπολτ του Βερολίνου, Χέρφριντ Μίνκλερ. Η συγκριτική αυτή μελέτη αφορά τις ζωές των Ρίχαρντ

Βάγκνερ, Καρλ Μαρξ και Φρίντριχ Νίτσε, κορυφαίων Γερμανών θεωρητικών και στοχαστών του 19

ου

αιώνα.

Την εποχή αυτή η Γερμανία αποτελεί μία μεγάλη δύναμη-και γεννιέται βέβαια ως κράτος μόλις

στα τέλη του αιώνα, το 1870-και ασκεί μεγάλη επιρροή στους τομείς της φιλοσοφίας, της μουσικής, αλλά

και της πολιτικής θεωρίας.

Ο Μίνκλερ είχε την πρωτοποριακή ιδέα να συγγράψει μία μελέτη στην οποία εξετάζει πτυχές του

έργου, της ζωής και της εποχής τους συγκριτικά μεταξύ τους. Πράγματι, οι τρεις μεγάλοι στοχαστές είχαν

πολλά κοινά, αλλά και πολλές διαφορές στη μεταξύ τους σκέψη και θεώρηση του κόσμου γύρω τους.

Προφανώς τα σημεία επαφής μεταξύ του Νίτσε και του μουσικού Βάγκνερ ήταν περισσότερα,

τουλάχιστον αρχικά, προτού επέλθει η ρήξη στη σχέση τους.

Οπωσδήποτε ούτε ο Μαρξ, ούτε και ο Νίτσε συμμερίζονται τον σφοδρό αντισημιτισμό του Ρίχαρντ

Βάγκνερ, αν και όλοι τους συμφωνούσαν στην απέχθεια που έτρεφαν προς τους μικροαστούς. Ο Μαρξ

στο έργο του τάσσεται, όπως είναι γνωστό, αναφανδόν κατά της θρησκείας, ενώ τα πυρά του Νίτσε για το

συγκεκριμένο θέμα αφορούν περισσότερο τον χριστιανισμό. Από την άλλη, και οι τρεις στοχαστές

αντιμετώπιζαν προβλήματα υγείας καθ’ όλη σχεδόν τη διάρκεια του βίου τους-με περισσότερο βέβαια

από όλους τον Νίτσε να ταλαιπωρείται-, όπως και οικονομικά προβλήματα.

Μετά από μία σύντομη σχετικά εισαγωγή, ο συγγραφέας εξετάζει θεματικά σε εννέα κεφάλαια τη

σχέση των στοχαστών με τους Έβραίους, τη θρησκεία, την Κλασική Έλληνική Αρχαιότητα, τις ασθένειές

τους, το φεστιβάλ του Μπαϊρόιτ, τη δημιουργία του Δεύτερο Ράιχ και την επίδραση του γαλλοπρωσικού

πολέμου του 1870, τη σχέση τους με τις κοινωνικές τάξεις, την επανάσταση, αλλά και την αφήγηση. Ολα

αυτά μέσα από εκτενείς αναφορές στα έργα και των τριών τους-και στις όπερες του Βάγκνερ με τα

γερμανικά μυθολογικά θέματα- στα οποία ανακαλύπτει σημεία διάφορα σημεία επαφής, αλλά και

απόκλισης.

Οπωσδήποτε το ογκώδες αυτό πόνημα δεν διεκδικεί τον τίτλο ενός ευκολοδιάβαστου βιβλίου. Ο

αναγνώστης, όμως, που θα έχει την υπομονή να εντρυφήσει σε αυτό θα αποζημιωθεί τα μέγιστα, αφού,

αφενός θα γνωρίσει καλύτερα τις ζωές τριών προσωπικοτήτων που άσκησαν μεγάλη επίδραση στην

παγκόσμια σκέψη, και, αφετέρου, θα γνωρίσει καλύτερα και την εποχή τους, αλλά και τη Γερμανία μέσα

από τα δικά τους μάτια