Το τελευταίο πόνημα του Κώστα Αρκουδέα, που δραστηριοποιείται στον χώρο της λογοτεχνίας εδώ και μία τριακονταετία, από το 1987, δεν είναι μυθιστόρημα με τη στενή έννοια του όρου. Εντούτοις, στην ανάγνωσή του είναι πιο καθηλωτικό και ευκολοδιάβαστο από ένα μυθιστόρημα. Πρόκειται για ένα οδοιπορικό, για μία άκρως εμπεριστατωμένη μελέτη, δοσμένη όμως με τρόπο μυθιστορηματικό, που κάνει τον αναγνώστη ανυπόμονο να γυρίσει τη σελίδα κατά τη διάρκεια της ανάγνωσής του ώστε να δει ποιος θα είναι ο επόμενος σταθμός στον χώρο και στον χρόνο στην ιστορία της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας.
Το βιβλίο αφορά τη λογοκρισία και τα απαγορευμένα κατά καιρούς βιβλία που εμφανίστηκαν ανά την υφήλιο τους δύο τελευταίους αιώνες, με αναφορές όμως και σε παλαιότερες χρονικά περιπτώσεις, αρχής γενομένης από τη ρωμαϊκή αρχαιότητα.
Το έργο διαιρείται σε πέντε μεγάλα κεφάλαια, συμπεριλαμβανομένου ενός προλόγου και επιλόγου, και εξετάζει τις προσπάθειες στις οποίες προέβησαν τα αυταρχικά καθεστώτα παγκοσμίως να βάλουν χαλινάρι στο πνεύμα των ελεύθερα σκεπτόμενων συγγραφέων με κάθε μέσο: από καταλόγους απαγορευμένων βιβλίων, μέχρι φυλακίσεις, βασανιστήρια, εξορίες ακόμη και φετβάδες εναντίον των ανυπότακτων πνευμάτων των συγγραφέων που θέλησαν με την πένα τους να αντιταχθούν σε κάθε μορφή δογματισμού και σκοταδισμού.
Από τη Ρωσία των τσάρων και του Στάλιν στα δικτατορικά καθεστώτα της Λατινικής Αμερικής και από τον συντηρητικό αραβικό κόσμο μέχρι το απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής και τη μακρινή Αυστραλία, ο Κώστας Αρκουδέας εξετάζει τέσσερις μορφές λογοκρισίας που επιβλήθηκαν κατά καιρούς από απολυταρχικά καθεστώτα για λόγους πολιτικούς, θρησκευτικούς, ηθικού περιεχομένου και φυλετικούς. Παράλληλα, εκθέτει τα επίμαχα αποσπάσματα από τα έργα αυτά και μας ξεναγεί όχι μόνο στον τόπο και στον χρόνο, αλλά επιχειρεί μια αποκαλυπτική διείσδυση στη ζωή και το μυαλό των τολμηρών αυτών και πρωτοπόρων πνευμάτων για τα κίνητρα, τα εφαλτήρια και τον τρόπο με τον οποίο συνέθεσαν τα έργα αυτά τα οποία επρόκειτο να αποτελέσουν ''κόκκινο πανί" για τα συντηρητικά και τυραννικά μυαλά των κατά καιρούς κυβερνώντων.
Μέσα σε αυτή τη γεωγραφική και θεματική πανδαισία ο Αρκουδέας περιλαμβάνει και μία σύντομη παρένθεση που αφορά τη λογοκρισία στην Ελλάδα και μας τονίζει ήδη από τον πρόλογο τη βασική θέση του βιβλίου του: ότι πάντοτε, από καταβολής κόσμου, οι κυβερνήτες σε κάθε γωνιά του πλανήτη επιθυμούσαν και επιθυμούν να φιμώνουν τα ελεύθερα σκεπτόμενα πνεύματα για να χειραγωγούν τους πολίτες και να διατηρούν την εξουσία, ποινικοποιώντας με κάθε μέσο την ελευθερία της έκφρασης. Η απάντηση του συγγραφέα σε αυτή την πρόκληση αυτών που κατέχουν την εξουσία είναι ότι ο συγγραφέας οφείλει, ως φόρο τιμής απέναντι στην τέχνη του, να μάχεται ενάντια σε κάθε μορφή δεσποτισμού. Στην πορεία αυτού του οδοιπορικού δίνεται συχνά το προφίλ και άλλων προσώπων, όχι μόνο συγγραφέων, όπως δικτατόρων, μαχητών της ελευθερίας κ.α, έτσι ώστε το πνεύμα της κάθε εποχής να δίνεται παραστατικότερα στον αναγνώστη.
Το πόνημα του Κώστα Αρκουδέα όσον αφορά προσωπικά εμένα την ίδια, με άγγιξε και με συγκίνησε με τέσσερις διαφορετικούς τρόπους που σχετίζονται με τη δική μου ταυτότητα: πρώτον ως ιστορικό, επειδή θαύμασα την απαράμιλλη προσήλωση του συγγραφέα στη συλλογή και παράθεση έγκυρων ιστορικών στοιχείων τα οποία αποδεικνύουν τα λεγόμενά του και καθιστούν το έργο του μία θαυμάσια τεκμηριωμένη ιστορική μελέτη.
Δεύτερον, ως φιλόλογο, αφού απόλαυσα κατά τα μέγιστα στη διάρκεια της ανάγνωσής του βιβλίου, την απλή, καθαρή, όσο και ρέουσα γλώσσα του συγγραφέα, καθώς και τη δομή του πονήματος. Τρίτον, ως λάτρης της λογοτεχνίας και αναγνώστρια, αφού το βιβλίο με έκανε να το "ρουφήξω" κυριολεκτικά και να περιηγηθώ κι εγώ μαζί του στα μήκη και τα πλάτη της γης, όσο και να βρω ένα σωρό ιδέες και προτάσεις για περαιτέρω μελέτη και διάβασμα. Και, τέλος, ως συγγραφέας η ίδια, που έχω κι εγώ κατά καιρούς εκθέσει κάποιες "ιδιάζουσες", ίσως, για τους πολλούς, απόψεις στα βιβλία μου, επειδή με έκανε να συγκινηθώ με τα πάθη των ομότεχνών μου ανά την υφήλιο και να καταλήξω να συμφωνήσω κι εγώ με την άποψη του Κώστα Αρκουδέα ότι, δυστυχώς, η λογοκρισία στις μέρες μας, δεν αποτελεί παρελθόν και ότι- αντιθέτως- είναι πανταχού παρούσα και σήμερα με πολλές διαφορετικές μορφές.
ΤΟ ΔΥΝΑΤΟ ΤΟΥ ΣΗΜΕΙΟ: η πρωτοτυπία του θέματος και ο μυθιστορηματικός τρόπος με τον οποίο αυτό εκτίθεται. Αυτά ακριβώς είναι που καθιστούν το βιβλίο, παρά τη σοβαρή θεματική του, ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα. Η ποικιλία επίσης σε πρόσωπα, συγγραφείς, τόπους και χρόνο αναμφισβήτητα λειτουργεί υπέρ του, όπως και η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας.
ΠΟΙΟΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΟΥΝ: οι συγγραφείς και όσοι λατρεύουν τη λογοτεχνία σε όλες τις μορφές της!
Το βιβλίο αφορά τη λογοκρισία και τα απαγορευμένα κατά καιρούς βιβλία που εμφανίστηκαν ανά την υφήλιο τους δύο τελευταίους αιώνες, με αναφορές όμως και σε παλαιότερες χρονικά περιπτώσεις, αρχής γενομένης από τη ρωμαϊκή αρχαιότητα.
Το έργο διαιρείται σε πέντε μεγάλα κεφάλαια, συμπεριλαμβανομένου ενός προλόγου και επιλόγου, και εξετάζει τις προσπάθειες στις οποίες προέβησαν τα αυταρχικά καθεστώτα παγκοσμίως να βάλουν χαλινάρι στο πνεύμα των ελεύθερα σκεπτόμενων συγγραφέων με κάθε μέσο: από καταλόγους απαγορευμένων βιβλίων, μέχρι φυλακίσεις, βασανιστήρια, εξορίες ακόμη και φετβάδες εναντίον των ανυπότακτων πνευμάτων των συγγραφέων που θέλησαν με την πένα τους να αντιταχθούν σε κάθε μορφή δογματισμού και σκοταδισμού.
Μέσα σε αυτή τη γεωγραφική και θεματική πανδαισία ο Αρκουδέας περιλαμβάνει και μία σύντομη παρένθεση που αφορά τη λογοκρισία στην Ελλάδα και μας τονίζει ήδη από τον πρόλογο τη βασική θέση του βιβλίου του: ότι πάντοτε, από καταβολής κόσμου, οι κυβερνήτες σε κάθε γωνιά του πλανήτη επιθυμούσαν και επιθυμούν να φιμώνουν τα ελεύθερα σκεπτόμενα πνεύματα για να χειραγωγούν τους πολίτες και να διατηρούν την εξουσία, ποινικοποιώντας με κάθε μέσο την ελευθερία της έκφρασης. Η απάντηση του συγγραφέα σε αυτή την πρόκληση αυτών που κατέχουν την εξουσία είναι ότι ο συγγραφέας οφείλει, ως φόρο τιμής απέναντι στην τέχνη του, να μάχεται ενάντια σε κάθε μορφή δεσποτισμού. Στην πορεία αυτού του οδοιπορικού δίνεται συχνά το προφίλ και άλλων προσώπων, όχι μόνο συγγραφέων, όπως δικτατόρων, μαχητών της ελευθερίας κ.α, έτσι ώστε το πνεύμα της κάθε εποχής να δίνεται παραστατικότερα στον αναγνώστη.
Το πόνημα του Κώστα Αρκουδέα όσον αφορά προσωπικά εμένα την ίδια, με άγγιξε και με συγκίνησε με τέσσερις διαφορετικούς τρόπους που σχετίζονται με τη δική μου ταυτότητα: πρώτον ως ιστορικό, επειδή θαύμασα την απαράμιλλη προσήλωση του συγγραφέα στη συλλογή και παράθεση έγκυρων ιστορικών στοιχείων τα οποία αποδεικνύουν τα λεγόμενά του και καθιστούν το έργο του μία θαυμάσια τεκμηριωμένη ιστορική μελέτη.
Δεύτερον, ως φιλόλογο, αφού απόλαυσα κατά τα μέγιστα στη διάρκεια της ανάγνωσής του βιβλίου, την απλή, καθαρή, όσο και ρέουσα γλώσσα του συγγραφέα, καθώς και τη δομή του πονήματος. Τρίτον, ως λάτρης της λογοτεχνίας και αναγνώστρια, αφού το βιβλίο με έκανε να το "ρουφήξω" κυριολεκτικά και να περιηγηθώ κι εγώ μαζί του στα μήκη και τα πλάτη της γης, όσο και να βρω ένα σωρό ιδέες και προτάσεις για περαιτέρω μελέτη και διάβασμα. Και, τέλος, ως συγγραφέας η ίδια, που έχω κι εγώ κατά καιρούς εκθέσει κάποιες "ιδιάζουσες", ίσως, για τους πολλούς, απόψεις στα βιβλία μου, επειδή με έκανε να συγκινηθώ με τα πάθη των ομότεχνών μου ανά την υφήλιο και να καταλήξω να συμφωνήσω κι εγώ με την άποψη του Κώστα Αρκουδέα ότι, δυστυχώς, η λογοκρισία στις μέρες μας, δεν αποτελεί παρελθόν και ότι- αντιθέτως- είναι πανταχού παρούσα και σήμερα με πολλές διαφορετικές μορφές.
ΤΟ ΔΥΝΑΤΟ ΤΟΥ ΣΗΜΕΙΟ: η πρωτοτυπία του θέματος και ο μυθιστορηματικός τρόπος με τον οποίο αυτό εκτίθεται. Αυτά ακριβώς είναι που καθιστούν το βιβλίο, παρά τη σοβαρή θεματική του, ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα. Η ποικιλία επίσης σε πρόσωπα, συγγραφείς, τόπους και χρόνο αναμφισβήτητα λειτουργεί υπέρ του, όπως και η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας.
ΠΟΙΟΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΟΥΝ: οι συγγραφείς και όσοι λατρεύουν τη λογοτεχνία σε όλες τις μορφές της!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.