Peter Englud, Εφιαλτικές νύχτες, Νοέμβριος 1942, εκδ. Μεταίχμιο

 Η ιστορία της καθημερινότητας των απλών, ανώνυμων πρωταγωνιστών της Ιστορίας είναι αυτή που περνά συνήθως απαρατήρητη από όσους διαβάζουν ιστορία. Αυτήν ακριβώς την παραμελημένη πτυχή του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου έρχεται να αναδείξει ο ιστορικός Πέτερ Ένγκλουντ με το βιβλίο του που τιτλοφορείται "Εφιαλτικές νύχτες, Νοέμβριος 1942, Καθοριστικές στιγμές του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου σε 360 σύντομα κεφάλαια" .

Στο βιβλίο αυτό ο συγγραφέας επικεντρώνεται στα γεγονότα που συνέβησαν σε όλη την έκταση του πλανήτη κατά τον Νοέμβριο του 1942, ενός μήνα καθοριστικού για την έκβαση του πολέμου. Τον μήνα αυτόν ξεκίνησε η μάχη του Στάλινγκραντ, μιας σφοδρής μάχης στο Ανατολικό Μέτωπο που σηματοδότησε την αρχή του τέλους για τη γερμανική προώθηση στα ρωσικά εδάφη, η δεύτερη μάχη του Ελ Αλαμέιν στη Βόρειο Αφρική μετά από την επιτυχημένη απόβαση των Συμμάχων στη γαλλοκρατούμενη Αλγερία και η μάχη του Γκουανταλκανάλ στον Ειρηνικό μεταξύ Ιαπώνων και Αμερικανών.

Ο συγγραφέας διαλέγει έναν αυτόπτη μάρτυρα σε κάθε γωνιά του πολέμου προκειμένου να αναδείξει την  καθημερινότητα όχι μόνο των στρατιωτών που πολεμούσαν στο μέτωπο, αλλά και όσων έμειναν στα μετόπισθεν. Οι μαρτυρίες που καταθέτει βασίζονται σε πρωτογενείς πηγές (ημερολόγια, επιστολές) των ίδιων τω πρωταγωνιστών, οι περισσότεροι από τους οποίους επέζησαν του πολέμου και ευτύχησαν να δουν το τέλος του. 

Επιλέγονται, επομένως, 39 αφανείς ήρωες, εκ των οποίων κάποιοι ήταν γνωστοί λογοτέχνες και έζησαν από κοντά τον πόλεμο, όπως ο Αλμπέρ Καμύ και ο Βασίλι Γκρόσσμαν, που κατοικούν στη Γερμανία, το κατεχόμενο Βέλγιο και τη Γαλλία, την Κίνα, τη Ρωσία κ.α. Άλλοι από αυτούς είναι στρατιώτες που πολεμούν στο Ανατολικό Μέτωπο, στην Αφρική, στον Ειρηνικό. Άλλοι είναι πρόσφυγες που προσπαθούν να επιβιώσουν σε δύσκολες συνθήκες. Άλλοι αγωνίζονται να ζήσουν μέσα στο πολιορκημένο Λένινγκραντ, ενώ άλλοι, όπως μία νοικοκυρά στις ΗΠΑ και κάποιοι Γερμανοί στο Βερολίνο βλέπουν την καθημερινότητά τους να διαταράσσεται επικίνδυνα εν μέσω του πολέμου. Άλλοι, όπως οι Εβραίοι στην Τρεμπλίνκα, έρχονται αντιμέτωποι με το πιο σκληρό πρόσωπο του πολέμου.

Γιατροί, νοσοκόμες, στρατιωτικοί διοικητές και απλοί στρατιώτες, φιλοναζιστές και αντιφρονούντες, ναυτικοί σε πλοία και υποβρύχια, αιχμάλωτοι των Ιαπώνων, δημοσιογράφοι, νοικοκυρές, πιλότοι της RAF, Εβραίοι, όλοι αυτοί αποτελούν το πολύχρωμο μωσαικό που επιλέγει ο Ενγκλουντ προκειμένου να ντύσει με αυτό τις αφηγήσεις του και να αναδείξει μία παραμελημένη πτυχή της ιστορίας του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Οι περισσότεροι από εμάς θα έχουν ακούσει και θα έχουν διαβάσει πολλάκις για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τις πιο γνωστές μάχες του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.  Για το δράμα όμως των αφανών πρωταγωνιστών σίγουρα δεν  έχουμε ακούσει παρά ελάχιστα οι περισσότεροι από εμάς. Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο επομένως  το πόνημα του Έγκλουντ είναι σπουδαίο. Επιπροσθέτως, πρέπει να ειπωθεί ότι οι αφηγήσεις αποδίδονται με λογοτεχνικό τρόπο κάνοντας το βιβλίο να μοιάζει περισσότερο με ιστορικό μυθιστόρημα παρά με αμιγώς ιστορικό πόνημα. Ένα ιστορικό πόνημα, όμως, που στηρίζεται σε τεράστια έρευνα των πρωτογενών πηγών από μέρους του συγγραφέα.